Een vruchtbare bodem voor start-ups in agrofood

Hoe kunnen agrofoodbedrijven sneller van idee naar praktijk groeien? Met een stevige praktijkbasis en een sterk netwerk. Vanuit die overtuiging bouwen Hortivec, POM Antwerpen en incubator Darwin samen aan een innovatiehub die duurzame oplossingen helpt versnellen en verankeren in de regio.

POM Antwerpen, incubator Darwin en Hortivec besloten de krachten te bundelen voor duurzame agrofoodinnovatie in de provincie Antwerpen; een samenwerking die nauw aansluit bij de ambitie van het Wetenschapspark en incubator Darwin om start-ups te ondersteunen in sterke innovatie-ecosystemen.

Binnen die samenwerking vervult Hortivec een specifieke rol. Het Horticulture Vegetable Skills and Experience Centre is een initiatief van het Proefstation voor de Groenteteelt (PSKW) en vormt een nieuwe schakel tussen onderzoek, demonstratie en praktijk. Het centrum richt zich op telers, studenten en nieuwkomers in de sector en helpt hen vaardigheden op te doen en innovatieve technologieën te implementeren.

Hortivec werd opgericht om de kloof tussen onderzoek en praktijk verder te verkleinen. In het nieuwe demonstratie- en ervaringscentrum in Sint-Katelijne-Waver worden innovaties, van robots en sensoren tot nieuwe teeltconcepten, in realistische omstandigheden getoond. “Met Hortivec willen we de nieuwste technologieën en innovaties tot bij de verschillende actoren binnen de tuinbouwsector brengen, en hen zelf laten ervaren of deze technologie voor hun bedrijf werkt of niet,” zegt Els Berckmoes, directeur van het Proefstation. “Dat versnelt de adoptie en trekt nieuwe spelers aan. Tegelijkertijd levert het ook waardevolle inzichten op voor technologieontwikkelaars, die zo rechtstreeks van telers horen waarom iets wel of minder goed werkt.”

Innovatie als gezamenlijke motor

Die gedeelde focus op innovatie en praktische toepassing vormt de basis voor de samenwerking met POM Antwerpen. “De provincie Antwerpen is de bakermat van de glastuinbouw,” zegt Els. “Maar even belangrijk is het brede palet aan openluchtgroenteteelten waarvoor onze regio al decennialang bekendstaat. “Met toonaangevende bedrijven en een sterke verwerkende industrie liggen we midden in een regio die alle troeven heeft voor innovatie.”

Daar is Jade Verrept, teamleider Innovatie & Ondernemen en clustermanager Wetenschapspark bij POM Antwerpen het mee eens. “Voor ons sluit dit project, waarmee we een innovatiehub uitbouwen, naadloos aan bij de bredere strategie om innovatie te verankeren rond speerpuntsectoren,” zegt Jade. “Met Veiling Zuid ontwikkelt POM Antwerpen een uniek bedrijventerrein rond de agro-industrie in de nabijheid van BelOrta. We verankeren op die manier gericht relevante bedrijven rond de veiling en stimuleren onderlinge contacten via de parkvereniging Agropark vzw. Via de nieuwe samenwerking met het Proefstation bereiken we ook start- en scale-ups die verantwoordelijk zijn voor heel wat innovatie in de sector. We geloven sterk in innovatienetwerken en ecosystemen. Door samen te werken kunnen we alle stakeholders verbinden en hen helpen om uitdagingen zoals energie, water en duurzaamheid aan te pakken.”

Voor de provincie Antwerpen past dit project bovendien in een ruimer economisch plaatje. “Agrofood is een domein waarin de provincie sterk staat,” vervolgt Jade. “Door te investeren in innovatiehubs en campussen versterken we onze concurrentiepositie, trekken we nieuwe projecten aan en faciliteren we duurzame oplossingen. Zo kan Provincie Antwerpen zich ook internationaal sterker profileren.”

Complementaire sterktes

Elke partner brengt zijn eigen sterktes in. Het Proefstation biedt laboratoria, testfaciliteiten, praktijkexpertise en stevige wortels in de sector, terwijl POM Antwerpen haar ervaring inzet in beleidsmatige ondersteuning, netwerkvorming en het opstarten en uitbouwen van incubatoren. “Als eigenaar en ontwikkelaar van de incubator op het Wetenschapspark ondersteunt POM Antwerpen al meer dan tien jaar jonge bedrijven,” legt Jade uit. “We ontzorgen hen zoveel mogelijk, zodat ze zich kunnen concentreren op wat echt telt: ondernemen en hun product of dienst laten groeien. Via incubator Darwin krijgen start-ups toegang tot netwerken, events en expertise, terwijl het Proefstation de noodzakelijke praktijkinfrastructuur en -kennis biedt. Die combinatie maakt de aanpak uniek.”

Een brug tussen innovatie en teeltpraktijk

De innovatiehub richt zich nadrukkelijk op oplossingen die bijdragen aan duurzaamheid, klimaatadaptatie en gezondheid. Innovaties rond onder meer efficiënter watergebruik, alternatieve energie, robotisering, biostimulanten en nieuwe teeltconcepten krijgen in PSKW alle kansen. “Bedrijven kunnen hun ideeën meteen in de praktijk uittesten, met directe feedback van telers,” zegt Els. “Dankzij die aanpak worden oplossingen sneller gevalideerd en toegepast. Telers krijgen de kans hun producten in realistische omstandigheden uit te testen én kunnen waardevolle feedback krijgen van anderen tijdens demonstratieactiviteiten.”

Geen standaard accelerator, maar maatwerk

De hub is dus geen klassiek acceleratorprogramma, waarbij start-ups in een vast traject stappen met standaard coaching en deadlines. “We werken volledig op maat,” benadrukt Els. “Elk bedrijf wordt gescreend op relevantie en innovatiegehalte. Alleen als de doelstelling past binnen ons kader en het project echt vernieuwend is, gaan we samen aan de slag.” Start-ups die weerhouden worden, krijgen toegang tot labo’s en proefvelden of -serres en kunnen hun concepten in een veilige en realistische context testen. “Start-ups zijn kwetsbaar,” vult Jade aan. “Daarom is opvolging cruciaal. We willen in eerste instantie een vijftal bedrijven ondersteunen, maar enkel als er echte nood is. Het moet vraaggestuurd blijven: wij kijken hoe we kunnen helpen en passen ons traject daarop aan.”

De eerste start-up die van het model gebruikmaakt, is Circlair, een bedrijf dat technologie ontwikkelt om stallucht te zuiveren en restproducten als meststof te benutten. Zij konden bij het Proefstation terecht voor de nodige labo-infrastructuur, terwijl ze via Darwin profiteren van community-events en het bredere ondernemersnetwerk.

“De combinatie van Darwin en PSKW is voor ons een enorme meerwaarde. Darwin ondersteunt ons praktisch en administratief, zodat wij ons volledig kunnen focussen op de ontwikkeling van onze technologie. Tegelijk biedt PSKW precies de inhoudelijke link die we nodig hebben. De circulaire meststof die we produceren sluit perfect aan bij het lopende onderzoek daar, waardoor de samenwerking echt in twee richtingen werkt,” zegt Lander Holvoet, co-founder & CEO van Circlair.

Circlair illustreert daarmee perfect hoe de hub jonge bedrijven tegelijk toegang geeft tot de praktijk en tot ondernemerschapsnetwerken.

Innovaties sneller in het veld

Naast testfaciliteiten en begeleiding staat ook kennisdeling centraal. Via symposia, thematische events en community-activiteiten worden telers, onderzoekers en ondernemers samengebracht. Start-ups krijgen er een podium om hun resultaten en inzichten te presenteren, terwijl telers rechtstreeks betrokken worden. “Ons doel is kruisbestuiving,” zegt Jade. “We willen kennis verstaanbaar en praktisch maken, zodat innovaties sneller hun weg naar het veld vinden,” besluit Els.

Ambities en toekomstperspectief

De samenwerking zal jaarlijks geëvalueerd worden, aan de hand van duidelijke criteria zoals het aantal ondersteunde bedrijven, de snelheid waarmee innovaties hun weg vinden naar de praktijk, de zichtbaarheid van de hub en de betrokkenheid van de sector.

Op middellange termijn willen de partners dat de regio erkend wordt als dé innovatiehub voor agrofood, met tastbare innovaties die effectief hun weg gevonden hebben naar telers en bedrijven. Op langere termijn reiken de ambities verder: de Provincie Antwerpen internationaal op de kaart zetten als topregio voor agrofood. “Ons doel is een sterk ecosysteem op te bouwen, zodat innovatieve bedrijven hier kunnen landen en doorgroeien,” zegt Jade. Els concludeert: “We willen functioneren als innovatie- en demonstratiecenter voor Noordwest-Europa, en Vlaanderen verder profileren als topspeler in agrofood-innovatie.”

De partners delen tot slot graag nog deze duidelijke oproep: “wacht niet te lang met uitreiken,” zegt Jade. “Hoe sneller concepten afgestemd worden op de praktijk en de noden van de sector, hoe groter de kans op succes,” benadrukt Els. “Zelfs als iets niet meteen haalbaar lijkt, kan een samenwerking onverwachte kansen blootleggen,” besluit Jade.

Interesse? Neem contact met POM Antwerpen via jade.verrept@pomantwerpen.be.